بارتلبي محرّر هرمان ملويل، اين شمايل يگانه‌ي تاريخ ادبيات، ساحت ديگري از بودن که به قطعيت از الزامات جهان نو بود را براي همگان به نمايش گذاشت. به‌واقع مي‌توان گفت بارتلبي آغازگر توان «نه» گفتن و عمل به آن بود! اين پارادوکس عظيم که به ما مي‌گفت «ترجيح مي‌دهم که اين کار را انجام ندهم»، خود انجام کار سترگي بوده، هست و خواهد بود؛ پراکسيسي که بودن ما در جهان و مواجهه با پديده‌هايش را تغيير داد. «بارتلبي و شرکا»ي «انريکه بيلا-ماتاس» بر محور انگاره‌اي ملويلي، پا را وراي ژانر و کليت ادبيات گذاشته و «نه» بارتلبي را به «نه» در قطعيت رمان بودن يا نبودن، نويسنده بودن يا نبودن، هنرمند بودن يا نبودن و در معنايي، کليت حيات ذهني و عيني حضور يا ناحضور در جهان را در فرم چيزي که موجوديتي دارد يا ندارد، به رخ مي‌کشد! همين امر اين کتاب را به چيزي تبديل مي‌کند که رفتن به ورطه‌اش ناگزير است و جهاني را مي‌گشايد که نويسنده‌ي طناز و نابغه‌ي کاتالونيايي دريچه‌هايش را با ايستادن بر سر يک «نه» مدام باز کرده و مي‌بندد. بارتلبي و شرکا آغاز يک شبه‌ تريلوژي است که حتي در همين معنا هم بايد فقط به حضور پرخدشه‌ي آفرينشگراني در آن‌ها دلخوش بود که به جهان شکلي مي‌دهند از جنس ترجيح دادن به انجام دادن انجام ندادن!