راوي و کسي نمي‌داند در کدام زمين مي‌ميرد در روايت‌هاي جستارگونِ خود، سفر و کوله‌گردي در ايران و نپال و افغانستان و ترکيه و روسيه و فرانسه و ايتاليا را دست‌مايه‌اي کرده براي گزارش اوضاع و احوال جوامع انساني و، مهم‌تر از آن، تأمل در احوال خود؛ کاري شبيه آنچه در نقد ادبي به «خودمردم‌نگاري» معروف است. مهزاد الياسي بختياري، بيش از سفرنگاري، «سفرانديشي» کرده و در جستارهايش درباره‌ي سفر، بيرون و درون را چنان با هم آميخته که تصوير و تفسيري نو شکل بگيرد. با اين حساب، کتاب او تلاشي است براي فهم احوال و تفسير رويدادهاي پيرامون خود، در پرتوي آنچه نويسنده در پهنه‌ي وسيع‌ترِ جهان تماشاگرش بوده است. کتابِ و کسي نمي‌داند در کدام زمين مي‌ميرد، فراتر از يادداشت‌هاي سفرهاي گوناگون يا سفرنامه‌هايي از يک مسافر معاصر، روايت سفر است؛ جستارهايي درباره‌ي سفري که سال‌ها پيش شروع شده و هنوز ادامه دارد. توقف در ميانه‌ي شتاب بي‌امان زندگي ــ‌درنگي نه الزاماً در پستو و خلوت، که در حرکت و در ميانه‌ي هياهوي جمعيت‌ــ به تمريني هدفمند نياز دارد که راوي سفرهاي اين کتاب با جديتي تحسين‌انگيز آن را به سبکي از زندگي‌ تبديل کرده است. شايد بتوان اين کتاب را جستاري بلند از جنس خودمردم‌نگاري يا سفرانديشي دانست يا پاره‌جستارهايي حاوي تأملات نويسنده. روايتِ سفر،‌ خواه سفر را حرکتي در فضاي فيزيکي در نظر بگيريم و خواه تقلايي در فضاي ذهني، همان‌قدر که از مختصات تاريخي و جغرافيايي تأثير مي‌پذيرد، بر اساس ويژگي‌هاي «من»ي که مصرانه در جست‌وجو و ساخت خود است، عمق و بسط مي‌يابد. ژرف‌انديشي در مفهوم سفر، به طور عام، و خصوصاً هنگام سفرهايي که در قاب توريسم و بازديد از ويترين کشورهاي مختلف نمي‌گنجند، معمولاً با سير و سفري دروني عجين مي‌شود که اگر به يافتن گم‌شده‌ي انسان ختم نشود، دست‌کم او را از اضطراب جا ماندن از قافله‌هاي تندپا و بلندگوبه‌دستِ گردشگران بي‌شمار اطرافش مي‌رهاند. راويِ و کسي نمي‌داند در کدام زمين مي‌ميرد گامي بلند در مسير درنگِ مسافر برداشته و کوشيده خود را در ميدان تعامل با مفهوم «سفر» قرار دهد. او در تعريف و ساخت هويتش، هم خود را شجاعانه به دست ماجراهاي سفر مي‌سپارد تا به عمق استخوانش رسوخ کنند و هم، چه بسا مهم‌تر، فراتر از مسير و مقصد سفرهايش، معنا و تعريف سفر را با آزمون و خطا در دستان خود شکل داده و خود را از موهبت تأني، سکون و سکوت محروم نکرده است.