در اين كتاب 75 غزل به تامل گذارده شده است. كوشش بر آن بوده كه اين بررسي در ارتباط با تاريخ و فرهنگ ايران جريان يابد. البته در حد توان؛ زيرا ديوان حافظ چكيده فرهنگ و تاريخ قوم ايراني است و از آن فراتر. وجدان آگاه و ناآگاه اين قوم را مي‌سرايد، از اين رو براي بهره‌وري بيشتر از جزء جزء كلام او. نخست حرف و صورت و آهنگ را در نظر گرفتيم و بعد آمديم به معني. تا ببينيم به كجا مي‌رسيم. به قول خود او: عشق دردانه است و من غواص و دريا ميكده سر فرو بردم در آنجا نا كجا سر بركنم آنگاه در ميان مفاهيم او 3 موضوع اصلي را محور قرار داديم: عشق، يكرنگي و روشن‌بيني عشق، بعد فردي انسان است و شكفتگي و سعادت بشر از آن ناشي مي‌گردد... يكرنگي، بعد اجتماعي است؛ يعني ضد دورنگي، كه جامعه زمان او و بخشي از تاريخ ايران از آن بلاهاي بسيار ديده‌اند او همه مشكل‌هاي اجتماعي را از آن مي‌داند؛ آلودگي خرقه خرابي جهان است... و اما روشن‌بيني، يعني زندگي را آنگونه كه هست ديدن و آنگونه كه شايسته است خواستن، فريب نخوردن، در پندار نماندن. بيراهه‌هاي بسيار در راهند؛ ظلمات است بترس از خطر گمراهي... و همه اين‌ها بر آهنگ سحرآميزي حركت مي‌كنند.