و بدان که لذت هر قوّتي به حسب کمال آن قوّت باشد و ادراک آن؛ هم‌چنان اَلَم آن قوّت، و المش به حسب آن باشد که بدو لايق بود. قوّت شمّ تعلّق به مشموم دارد، سمع به مسموع و لمس به ملموس؛ هم‌چنين هر يکي. و کمال جوهر عاقل آن است که منقّش شود به معارف از معرفت حق و عالم‌ها و نظام و مبداء و معاد و منزّه بودن از قواي بدني؛ و نقص وي در خلاف اين صفات. و لذت نفس و اَلَمش به اعتبار اين کمال بود و عدم اين.