مهر يا ميترا يكي از بزرگترين ايزدان اقوام هند و ايراني است و قديم‌ترين ذكري كه از آن به دست آمده به حداقل 3500 سال پيش مي‌رسد. نظام ديني كه در حول محور اين ايزد بركت و نعمت و نور و دوستي و جوانمردي و جنگاوري به وجود آمد، ايران اشكاني و اروپاي مقارن آغاز دعوت مسيح را فرا گرفت و هر چند كه بعد از چندين قرن ولايت در هردوي اين مناطق مجبور به عقب‌نشيني شد اما منشا تاسيس نوعي نهضت اخلاقي(اومانيسم) شد كه خفي يا جلي در شئون مختلف اجتماعي و فرهنگي و معنوي ايران تاثير گذاشت و اين نكته را بعضي از پژوهش‌هاي معدود اخير نمايان كرده است. اميد است كه مهر پژوهي، در كنار تحقيقات زرتشتي و زرواني و مانوي و مزدكي، توجه انديشمندان را بيشتر جلب كند و چگونگي اين نظام ديني مرموز آشكار گردد.