حسن و دل ازجمله داستانهاي زيباي عاشقانه_عارفانه است که در دوره‌هاي مختلف بسياري از نويسندگان و شاعران به روايت اين داستان دلکش روي آورده‌اند. چنين به‌نظر مي‌رسد که اين داستان چه به‌صورت نثر و چه به‌صورت نظم وجود داشته و شاعران و نويسندگان به‌تقليد از اين داستان روايت‌هاي گوناگوني باز هم چه به نثر و چه به نظم پرداخته و گاهي بنا به ذوق و طبع نقادانه و گاه براي پرهيز از تکرار، تغييراتي در آن داده‌اند. گويا اولين حسن و دل منسوب به کاتبي ترشيزي (وفات 839) است؛ اما نسخه‌اي از آن يافت نشده است. بعداز اين نسخه، قديمي‌ترين حسن و دل و شايد سرآمد تمام حسن و دلهاي موجود، منظومه مولانا محمدبن يحيي سيبک نيشابوري از نام‌آوران و شاعران بسيار مشهور قرن نهم و معاصر شاهرخ تيموري (789_850) است. سيبک اين منظومه را در قالب مثنوي و به بحر هزج مسدس در 5000 بيت سرود و در سال 840 ه.ق. کار سرودن آن را به‌پايان برد. کار سيبک بعداز او توسط شاعران و نويسندگان مختلفي مورد تقليد قرار مي‌گيرد که ازآن‌جمله يکي هم حسن و دل يا عشق و روح ميرزارضي‌بن محمدشفيع تبريزي متخلص به بنده (وفات 1223 ه.ق.) است که موضوع همين کتاب را شامل مي‌شود. کتاب ميرزارضي به نثر است و تاکنون هيچکس اقدام به تصحيح اثر او نکرده است.